Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası

Giriş

Boşanma, evlilik birliğini sona erdiren ve tarafların hukuki ilişkisini sonlandıran karmaşık bir süreçtir. Türk Medeni Kanunu, belirli durumlarda boşanma hakkını taraflara tanımaktadır ve bunlardan biri de suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davasıdır. Bu makalede, bu tür boşanma davalarının genel kapsamını, içtihat örneklerini ve bu davaların uluslararası hukukta nasıl düzenlendiğini detaylı olarak inceleyeceğiz.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma

Türk Medeni Kanunu'nun 163. maddesi, eşlerden birinin suç işlemesi veya haysiyetsiz bir yaşam sürmesi durumunda diğer eşin boşanma davası açma hakkını düzenlemektedir. Bu kapsamda;

• Suç İşleme: Eşlerden birinin toplum tarafından kınanan, hapis cezası veya benzeri cezai yaptırımlara tabi bir suç işlemesi durumunda, bu davranış diğer eşin evlilik birliğini devam ettiremeyecek kadar ciddi bir sorun yaşamasına neden olabilir. Suç işleme, evlilikte güven duygusunu zedeler ve tarafların birlikte yaşamını imkânsız kılabilir.

• Haysiyetsiz Hayat Sürme: Haysiyetsiz hayat sürme, toplumsal normlara ve ahlak kurallarına aykırı bir yaşam tarzının sürdürülmesidir. Örneğin, sürekli ve devamlı olarak ahlaka aykırı faaliyetlerde bulunmak, kumar alışkanlığına sahip olmak veya diğer aile üyelerinin onurunu zedeleyici yaşam tarzını benimsemek bu kapsamda değerlendirilebilir.

Boşanma Davasının Şartları

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için belirli şartların varlığı gerekmektedir:

1. Davranışın Ciddiyeti: Eşin işlediği suç veya sürdüğü hayat tarzı, diğer eş için evlilik birliğini çekilmez hale getirmelidir. Bu durum objektif olarak değerlendirilir ve toplumsal normlar dikkate alınır.

2. Süre Şartı: Bu tür davranışlardan haberdar olan eş, altı ay içinde ve her hâlükârda bu eylemlerin üzerinden beş yıl geçmeden dava açmalıdır. Bu sürelerin geçmesi durumunda dava hakkı düşer.

3. Bağışlama: Eşin suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme davranışlarını affeden eş, bu gerekçeyle boşanma davası açma hakkını kaybeder. Bağışlama, açık veya örtülü olabilir; örneğin eşin bu davranışlara rağmen evliliği devam ettirmesi, bağışlama olarak değerlendirilebilir.

İçtihatlar ve Yargı Kararları

Türk yargı sistemi, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme durumlarına ilişkin boşanma davalarında çeşitli içtihatlar oluşturmuştur. Bu içtihatlar, mahkemelerin konuyu nasıl ele aldığını ve davaların sonuçlarını anlamak açısından önemlidir:

• Suç İşleme Durumu: Yargıtay, eşin yüz kızartıcı bir suç işlemesi (örneğin dolandırıcılık, hırsızlık) durumunda, diğer eşin bu durumu boşanma sebebi olarak ileri sürebileceğini kabul etmektedir. Yüz kızartıcı suçlar, toplumun genel ahlak ve düzenine aykırı davranışlar olarak kabul edilir ve evlilik birliğini temelinden sarsacak niteliktedir.

• Haysiyetsiz Hayat Sürme Durumu: Haysiyetsiz hayat sürmeye örnek olarak, eşin sürekli ve alışkanlık haline getirdiği bir biçimde kumar oynaması veya alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle aile düzenini ihmal etmesi verilebilir. Bu tür durumlar, diğer eşin evliliği sürdürmesini imkânsız kılacak kadar ağır sonuçlar doğurabilir.

Uluslararası Hukukta Düzenlemeler

Uluslararası hukukta da suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma sebepleri, farklı ülkelerde benzer veya farklı şekillerde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, her ülkenin kültürel ve hukuki yapısına göre değişiklik göstermektedir:

• ABD Hukuku: Amerika Birleşik Devletleri'nde, suç işleme veya ahlaka aykırı yaşam sürme nedeniyle boşanma sebepleri, eyaletlerin yasalarına göre değişiklik göstermektedir. Örneğin, Kaliforniya gibi eyaletlerde suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme, "fault-based" boşanma gerekçesi olarak kabul edilir.

• İngiltere Hukuku: İngiltere'de boşanma hukuku, evlilik birliğinin sürdürülemez hale gelmesi ilkesine dayanır. Eşin suç işlemesi veya ahlaka aykırı bir yaşam sürmesi, "unreasonable behaviour" (makul olmayan davranış) olarak değerlendirilerek boşanma için bir gerekçe olarak kabul edilebilir.

• Fransa Hukuku: Fransa'da ise eşin suç işlemesi, boşanma davası açmak için geçerli bir sebep olarak kabul edilmektedir. Ancak, bu durumun evlilik birliğini temelinden sarsması ve diğer eşin bu evliliği sürdüremeyecek hale gelmesi gerekmektedir.

Suç İşleme Nedeniyle Boşanma

Eşlerden birinin suç işlemesi, diğer eşin sosyal ve ekonomik durumunu olumsuz yönde etkileyebilir ve toplumsal statüsünü zedeleyebilir. Bu nedenle, suç işleme boşanma için önemli bir gerekçe olarak değerlendirilir:

• Örnek Olay: Yargıtay, bir davada, eşlerden birinin dolandırıcılık suçuna karıştığı ve hapis cezasına çarptırıldığı durumlarda, diğer eşin bu durumdan dolayı evliliği sürdürmesinin beklenemeyeceğine hükmetmiştir. Bu tür durumlarda, mağdur eşin toplumda saygınlığının zedelenmesi ve ekonomik sıkıntılar yaşaması söz konusu olabilir.

Haysiyetsiz Hayat Sürme ve Boşanma Davaları

Haysiyetsiz hayat sürme, toplum tarafından ahlaka aykırı kabul edilen davranışların sürekli olarak sergilenmesidir. Bu tür durumlar, diğer eşin evlilik birliğini devam ettiremeyecek kadar büyük zorluklarla karşı karşıya kalmasına neden olabilir:

• Kumar ve Bağımlılık: Eşlerden birinin sürekli olarak kumar oynaması veya uyuşturucu madde bağımlılığı, evlilik birliğini temelinden sarsacak nitelikte olabilir. Bu durumda, Yargıtay, diğer eşin bu sebeple boşanma talebinde bulunabileceğini ve bu talebin haklı görülebileceğini belirtmektedir.

• Ahlaka Aykırı Davranışlar: Eşin sürekli olarak farklı kişilerle ilişkide bulunması veya fuhuş yapması gibi davranışlar, haysiyetsiz hayat sürme kapsamında değerlendirilmektedir. Bu durumlarda, evlilik birliğinin devamı diğer eş için imkânsız hale gelebilir ve boşanma davası açılması haklı görülür.

Uluslararası İçtihatlar

Uluslararası hukukta, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme durumları farklı ülkelerde benzer şekillerde ele alınmaktadır:

• ABD İçtihatları: Amerikan mahkemeleri, eşlerden birinin ağır suçlar işlemesi durumunda diğer eşin boşanma talebini haklı görmektedir. Örneğin, bir eşin uyuşturucu ticaretine karışması, diğer eşin evliliği sürdürmesini imkânsız kılacak kadar ciddi bir durum olarak kabul edilir.

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları: AİHM, aile içi şiddet veya suç işleme durumlarında, bireylerin evliliklerini sürdürmek zorunda bırakılmaması gerektiği yönünde kararlar vermiştir. Bu kararlar, evlilik birliğinin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için temel hakların korunması gerektiği ilkesine dayanmaktadır. Eşlerden birinin suç işleyerek diğer eşin onurunu ve yaşamını tehdit etmesi durumunda, boşanma bir insan hakkı olarak değerlendirilmektedir.

• Haysiyetsiz Hayat Sürmenin Uluslararası Hukuktaki Yeri

• Haysiyetsiz hayat sürme, çeşitli ülkelerde farklı boşanma gerekçeleri arasında yer almaktadır. Bu tür durumlar genellikle ahlak kurallarının ihlali veya sosyal normlara aykırı davranışlarla ilişkilidir. Uluslararası hukukta bu durumun düzenlenişine dair bazı örnekler:

• Almanya Hukuku: Almanya'da evlilik birliğinin temelinden sarsılması durumunda boşanma davası açılabilir. Haysiyetsiz hayat sürme, evlilik birliğini sürdürülemez hale getiren bir neden olarak kabul edilir. Eşin ahlaka aykırı davranışlar sergilemesi veya toplumsal değerlere aykırı bir yaşam tarzı benimsemesi, diğer eşin boşanma talebini haklı kılabilir.

• İtalya Hukuku: İtalya'da, eşlerden birinin sürekli olarak ahlaka aykırı bir yaşam sürmesi, diğer eşin boşanma talebinde bulunması için geçerli bir sebep olarak görülür. Örneğin, uyuşturucu kullanımı veya yasadışı faaliyetlere katılmak gibi durumlar, boşanma gerekçesi olabilir.

• Kanada Hukuku: Kanada'da, suç işleme ve ahlaka aykırı yaşam sürme, "evlilik birliğinin çekilmez hale gelmesi" kapsamında değerlendirilir ve diğer eşe boşanma hakkı tanınır. Eşlerden birinin suça karışması veya sosyal açıdan kabul edilemez davranışlarda bulunması, boşanma için yeterli bir gerekçe olarak kabul edilebilir.

• Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Davalarında Delil ve İspat

• Boşanma davalarında, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedenlerinin ispat edilmesi oldukça önemlidir. Bu tür davalarda delillerin güçlü ve somut olması, davanın seyri açısından kritik bir rol oynar:

• Ceza Mahkemesi Kararları: Eşin suç işlediğine dair ceza mahkemesi kararları, boşanma davasında önemli bir delil niteliği taşır. Eğer eş, mahkeme tarafından hüküm giymişse, bu durum boşanma davasında ispat yükünü büyük ölçüde ortadan kaldırır.

• Tanık Beyanları: Haysiyetsiz hayat sürme durumunda tanık beyanları önemli bir delil olarak değerlendirilebilir. Eşin sürekli olarak ahlaka aykırı davranışlarda bulunduğuna dair tanık ifadeleri, mahkeme tarafından dikkate alınabilir.

• Maddi Deliller: Fotoğraflar, mesajlar, sosyal medya paylaşımları ve diğer maddi deliller, eşin haysiyetsiz bir yaşam sürdüğünü veya suç işlediğini kanıtlamak açısından kullanılabilir. Bu tür deliller, mahkemeye sunularak davanın seyrini etkileyebilir.

• Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Karşılaştırma

• Türk hukukunda suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davaları belirli bir çerçevede düzenlenmiştir. Uluslararası hukukta ise bu konular farklı kültürel ve yasal çerçevelerde ele alınmaktadır. Bu bölümde, Türk hukuku ile uluslararası hukuku karşılaştırarak farklılıkları ve benzerlikleri inceleyeceğiz:

• Boşanma Sebepleri: Türk Medeni Kanunu, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürmeyi boşanma sebebi olarak düzenlemiştir. Benzer şekilde, birçok ülkenin hukuk sisteminde de bu tür durumlar boşanma gerekçesi olarak kabul edilmektedir. Ancak bazı ülkelerde bu sebepler, daha genel kapsamda "evlilik birliğinin sarsılması" başlığı altında değerlendirilebilir.

• Delil ve İspat Yükü: Türk hukukunda boşanma davalarında delil ve ispat yükü davayı açan tarafta bulunur. Uluslararası hukukta da benzer bir yaklaşım benimsenmiştir, ancak bazı ülkelerde ispat yükü konusunda farklı prosedürler izlenebilir. Örneğin, bazı ülkelerde delil toplama süreci daha katı veya daha esnek olabilir.

• Yargı Süreci ve Mahkeme Yaklaşımı: Türkiye'de boşanma davaları, aile mahkemeleri tarafından görülür ve bu mahkemeler, davaların toplumun genel ahlak kurallarına uygun şekilde sonuçlandırılmasına özen gösterir. Uluslararası alanda ise bu tür davalar, ülkenin hukuk sistemine ve toplumsal normlarına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı ülkelerde boşanma süreci daha uzun ve karmaşık olabilirken, bazı ülkelerde ise tarafların anlaşması durumunda süreç hızla tamamlanabilir.

Yargıtay Kararları ve Uygulamalar

Yargıtay, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davalarına ilişkin birçok emsal karar vermiştir. Bu kararlar, mahkemelerin bu tür durumları nasıl değerlendirdiğine ışık tutmaktadır:

• Eşin Suç İşlemesi: Yargıtay, eşin işlediği suçun evlilik birliğini temelinden sarstığına ve diğer eşin bu durumu kabul edemeyecek durumda olduğuna hükmetmiştir. Örneğin, eşin uyuşturucu ticareti yapması veya ağır ceza gerektiren başka bir suça karışması, diğer eşin boşanma talebini haklı kılmaktadır.

• Haysiyetsiz Hayat Sürme: Yargıtay, eşin sürekli olarak kumar oynadığını ve bu durumun aile ekonomisini zora soktuğunu tespit ettiği durumlarda, bu davranışın haysiyetsiz hayat sürme kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine hükmetmiştir. Bu tür davranışlar, evlilik birliğinin çekilmez hale gelmesine neden olduğu için boşanma sebebi olarak kabul edilmektedir.

Boşanma Sürecinde Hukuki Destek ve Danışmanlık

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davaları, karmaşık ve duygusal açıdan zorlu süreçlerdir. Bu süreçte profesyonel hukuki destek almak, haklarınızı korumanız ve en doğru adımları atmanız açısından oldukça önemlidir:

• Hukuki Danışmanlık: Boşanma sürecinde uzman bir avukattan danışmanlık almak, davanın seyrini doğru bir şekilde yönlendirmenizi sağlar. Özellikle delil toplama, tanık beyanlarının alınması ve mahkemede sunulması gibi konularda avukat desteği, davanın başarılı bir şekilde sonuçlanmasında kritik rol oynar.

• Psikolojik Destek: Bu tür boşanma davaları, taraflar üzerinde derin duygusal etkiler bırakabilir. Bu nedenle, gerektiğinde psikolojik destek almak da önemlidir. Bu tür destek, tarafların boşanma sürecinde daha sağlıklı kararlar almasına yardımcı olabilir.

Sonuç

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma davaları, evlilik birliğini sürdürmenin imkânsız hale geldiği durumlarda önemli bir hukuki yol sunmaktadır. Türk Medeni Kanunu ve uluslararası hukuk, bu tür boşanma davalarını düzenleyerek eşlerin haklarını koruma altına almıştır. Bu davaların başarılı bir şekilde sonuçlanabilmesi için delillerin doğru bir şekilde toplanması, tanık ifadelerinin güçlü olması ve profesyonel hukuki destek alınması büyük önem taşımaktadır.

Boşanma süreci zorlu ve karmaşık olabilir; ancak bu süreci doğru bir şekilde yönetmek ve haklarınızı korumak adına uzman bir avukattan destek almak her zaman en iyi yoldur.